Alimenty to zgodnie z definicją świadczenia pieniężne wypłacane regularnie uprawnionemu przez osobę zobowiązaną. Ich podstawowym zadaniem jest zapewnienie środków finansowych umożliwiających egzystencję uprawnionemu. Dodatkowo alimenty na dziecko mają pozwalać na jego wychowanie. Zasady przyznawania i wypłacania świadczeń reguluje kodeks rodzinny i opiekuńczy.
Czym jest obowiązek alimentacyjny wobec dzieci
Artykuł 133 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego mówi, że prawnym obowiązkiem rodziców jest zapewnienie dzieciom środków utrzymania do czasu, gdy będą w stanie utrzymywać się samodzielnie. Oznacza to, że obowiązek alimentacyjny rodziców względem dziecka pojawia się w momencie jego narodzenia i kończy w chwili jego usamodzielnienia się. Warto podkreślić, że przepisy nie określają żadnej granicy wieku, przy której dziecko traci prawo do alimentów.
Alimenty na dziecko przyznawane są najczęściej w sytuacji, gdy jeden rodzic zajmuje się dzieckiem, a drugi mieszka osobno. W Polsce obowiązek alimentacyjny dotyczy zwykle ojców, jednak może również dojść do sytuacji, w której ociec będzie sprawował opiekę, a matka będzie osobą wypłacającą świadczenia. Należy pamiętać, że pieniądze to nie kara płacona za opuszczenie rodziny, lecz wsparcie finansowe dla rodzica sprawującego opiekę nad dzieckiem.
Jak ustalić wysokość alimentów
Zagadnieniem, które zwykle wzbudza najwięcej emocji i kontrowersji wśród rodziców, jest wysokość alimentów. Zgodnie z obowiązującymi przepisami o wysokości świadczeń decyduje sąd. Osoby, które pragną uniknąć konfrontacji w sądzie i chcą porozumieć się bez jego udziału, mogą zawrzeć umowę w formie aktu notarialnego. Umowa powinna zawierać informacje na temat ustalonej wysokości świadczeń, a także sposobu oraz terminu ich opłacania.
Wysokość alimentów nie została uregulowana przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Sąd ustalając alimenty dla dziecka, bierze pod uwagę m.in.:
- uzasadnione potrzeby dziecka;
- możliwości zarobkowe rodzica wypłacającego świadczenie;
- zaangażowanie rodzica w utrzymanie i wychowanie dziecka.
Do uzasadnionych potrzeb dziecka zaliczyć należy przede wszystkim koszty ponoszone w związku z jego wyżywieniem, mieszkaniem, utrzymaniem higieny, zdrowiem, ubraniem, edukacją, dojazdami, codziennym życiem, czasem wolnym.
Sąd oceniając możliwości zarobkowe rodzica, bierze pod uwagę nie tylko jego faktyczne zarobki, ale również dochody, które mógłby osiągać, gdyby wykorzystał wszystkie swoje możliwości związane z wykształceniem, doświadczeniem oraz posiadanymi umiejętnościami.
Wpływ na wysokość alimentów mają także osobiste starania rodzica w utrzymanie i wychowanie dziecka. Osoba, która nie wykazuje żadnego zainteresowania swym dzieckiem, musi liczyć się z tym, że zasądzona kwota będzie wyższa, ponieważ całość obowiązków spoczywać będzie na drugim rodzicu.
Co grozi za uchylanie się od płacenia alimentów
W sytuacji, gdy rodzic zobowiązany do płacenia alimentów uchyla się od tego obowiązku, uprawniony może zwrócić się do komornika z wnioskiem o wszczęcie egzekucji. We wniosku należy wskazać dane dłużnika, jego adres oraz wysokość świadczenia podlegającego egzekucji wraz z ustawowymi odsetkami. Konieczne jest załączenie oryginalnego orzeczenia sądu stwierdzającego powstanie obowiązku alimentacyjnego.
Osobom uchylającym się od płacenia alimentów grozi kara pozbawienia wolności. W zależności od wielkości zadłużenia wysokość kary może wynosić od jednego roku do dwóch lata więzienia. Niestety wyniki badań statystycznych pokazują, że w kwestii skuteczności egzekucji świadczeń Polska zajmuje jedno z najniższych miejsc w Europie.